Boekbeschrijving

1955
Adriaan Viruly
, Ed Hoornik, Gerrit Kouwenaar en Henrik Scholte
A.A.M. Stols, uitgever Den Haag

GEVLEUGELD WOORD werd gezet uit de letter Bembo en gedrukt op de persen van N. V. Drukkerij Trio te 's-Gravenhage.

De oplaag bedraagt 1250 exemplaren, genummerd van 1 tot en met 1250, benevens 13 exemplaren genummerd van I tot en met XV.

Deze laatsten zijn niet in de handel. Omslagonttwerp en typografische verzorging van Gerrit Noordzij.

 

Een gevleugeld woord is een waarheid, treffend gezegd. Wie zegt, dat de luchtvaart in het algemeen - en het aandeel van de Koninklijke Luchtvaart Maatschappij daarbij in het bijzonder - de Nederlander na aan het hart ligt, zegt veel waars, maar weinig treffends.

Treffender was het, dat de KLM, uitgaande van deze waarheid, de vraag opwierp: zou de burgerluchtvaart, in ons land vertegenwoordigd door het bedrijf van de KLM, tevens een voldoende stimulans kunnen zijn voor de Nederlandse dichters van deze tijd om daarover verzen te schrijven - voldoende verzen van voldoende niveau waaruit dan een oorspronkelijke Nederlandse verzenbundel onder de titel "Gevleugeld Woord" zou zijn samen te stellen?

De ondergetekenden - twee schrijvers buiten, twee schrijvers binnen het milieu van de KLM, en een uitgever hebben zich gaarne met dit nogal ongewoon "poëtisch opinie-onderzoek" willen belasten. Zij hebben dit gedaan door een algemene oproep te plaatsen in de dag- en weekbladpers en in de vakbladen; zij hebben zich bovendien veroorloofd, een groot aantal dichters op deze oproep te Wijzen.

Alle inzendingen werden door de vijf samenstellers onafhankelijk van elkaar naar hun waarde voor de hedendaagse poëzie gewikt en gewogen; de som der oordeelvellingen was bepalend of een vers al dan met werd opgenomen, onverschillig door wie het was ingezonden. Indien een dichter meer dan één vers van zijn hand bleek te hebben ingezonden, dan werd echter daaruit het best beoordeelde gekozen.

Het eindresultaat waren de voorafgaande 22 ongepubliceerde verzen, die naar het gezamenlijke oordeel der samenstellers aan redelijke normen voldeden. Zij werden door bekende en minder bekende dichters geschreven; verrassend groot bleek het aandeel van de jongere en jongste generatie, als ook van hen, die tot dusverre nog slechts weinig op de voorgrond traden.

Aan de samenstellers waren daarnaast slechts enkele gedichten bekend, die reeds tevoren in bundels of tijdschriften verschenen en de burgerluchtvaart tot motief hadden. Zij meenden er goed aan te doen om, in het belang van de bundel, ook aan deze dichters te vragen, hun vers voor "Gevleugeld Woord" af te staan. Hun verzen werden naar dezelfde normen beoordeeld en de uitgever was bereid om de bundel met deze verzen uit te breiden.

Aangezien deze dus echter niet ten gevolge van de oproep als ongepubliceerd werk waren ingezonden, dient men ze enigszins te beschouwen als bijdragen "buiten mededinging". Het waren er tenslotte 5 in totaal en zij zijn in de inhoudsopgave gemerkt met een ster achter de schrijversnaam. Eenzelfde ster duidt de "buiten mededinging" opgenomen, ongepubliceerde inzending van 3 der samenstellers aan.

De opgenomen inzendingen zijn door ons alphabetisch geplaatst, niet als enige uitzondering het vers, dat door de werkwijze, welke de samenstellers hebben gevolgd, de beste gezamenlijke waardering verkreeg: aan W. J. van der Molen's "Vliegtocht" werd derhalve de eer gelaten om deze bundel te openen.

De samenstellers zouden hun taak willen beëindigen niet dank te zeggen, zowel aan alle inzenders als aan de KLM, die tot dit"Gevleugeld Woord" het initiatief nam, de uitgave mogelijk maakte en aan de samenstellers alle vrijheid van beoordeling heeft gelaten.

De samenstellers

Gevleugeld woord

 

Citaat


VLIEGTUIGEN
(gedicht)

Vliegtuigen horen in de hemel thuis. Volmaakt van vorm, volkomen zonder zorgen, schrijven zij in de onbeschreven morgen bladzijden vol langregelig geruis.

Met ogen van metaal mogen zij kijken, rondvaarten maken om de Grote Beer. Vliegtuigen strijken licht als goden neer, zij klapwieken boven de koninkrijken.

Over de einders spreken zij zich uit,in onvertaalbare, pijlsnelle woorden. Hun hals diep in de kraag van hun motoren, hun armen in een jas sonoor geluid.

Zij bouwen nesten in de blauwe luchten.In hoge bomen van fijnvertakt licht worden zij oud, zwaarlijvig, stijf van jicht en schokschouderen onder hun laatste vluchten.

Zo gaan zij haastig met vervroegd pensioen. Hun hart blijft kloppen, maar hun handen beven. Zij dromen van een leven na dit leven. Haast stilstaand wandelen zij door een plantsoen.

En keren langs de aangelegde paden dodelijk vermoeid terug naar hun hangar. Vliegtuigen, voor de hemel veel te zwaar, maar door de mensen voor hun tijd verraden.

W.J. VAN DER MOLEN