Adriaan Viruly
Lantaarn Uitgeverij, Amsterdam
1938

Viruly begint dit boekje met vast te stellen dat hij weinig verwacht van het schrijven van brochures: 'want door het schrijven van brochures zal de wereld niet verlost worden van de verering van het geweld, dat hij nuchter en ronduit veracht'.

"En hond keft, maar de karavaan trekt verder".

Dat het zo uit de hand zou lopen met 'de karavaan', kon Adriaan Viruly op dat ogenblik in 1938 misschien nog niet vermoeden, maar een feit is dat hij een vooruitziende blik had.

En hij niet alleen, uitgeverij Lantaarn specialiseerde zich in die jaren op de verspreiding van brochures, tijdschriften en boeken met pleidooien voor vrede. Voorbeelden waren 'Pacifistische Volksverdediging (vlugschrift voor massaverspreiding) en 'Vrede in Europa' (een studie over internationale vredespolitiek.

Het maandblad "vrede" van de Stichting Vredes Studie Bureau, werd eveneens bij Lantaarn gedrukt.

WOORDEN TEGEN GEWELD

De schrijver van deze brochure verwacht weinig van het schrijven van brochures.

Want door het schrijven of het lezen van brochures zal de wereld niet verlost worden van de verering van het Geweld. dat hij nuchter en ronduit veracht.

In een wereld, waarin de mannen zich tot doodslag laten commanderen tegen de stemmen van hart, geweten, eer en evangelie in, in een wereld, waarin cultuurlozen zich de middelen konden verschaffen om de naties tot strijd bijeen te schreeuwen en hen te knechten in tyrannie, in een wereld van fanfares en erewijn bij van stapel lopende kruisers, van officiële verering der militaire uniformen boven andere werkkleding en van het eigen volk boven andere volkeren.

In een wereld, die zonder vlammende opstandigheid, als met bewondering aanschouwt, hoe uit winstbejag of slaafsheid de wetenschap haar roeping ontrouw wordt en de techniek zich verlaagt doordat beide zich prostitueren tot hulp bij de vernietiging van het menselijk leven, dat heilig is; een wereld, die toelaat, dat fabrikanten voordeel trekken uit de ontucht der naties, die oorlog heet.

In zulk een wereld staat de geweldsgedachte zó sterk, dat zij, die haar immoraliteit wensen te bestendigen, geen stap achteruit zullen behoeven te treden noch treden zullen, als ergens een paar woorden vóór recht en tegen onrecht, vóór het leven en tegen de dood, vóór beschaving en tegen vernieling, vóór God en tegen zondeval zullen worden geschreven of gesproken.

Buiten marcheren de troepen. Legerpredikanten en aalmoezeniers zegenen in naam van Christus het meest helse marteltuig van alle tijden en de christenen, die er zich tegenover elkaar van zullen gaan bedienen.

Wapenfabrikanten, vliegtuigbouwers, chemici verdienen en verdienen en verdienen.

Wat zal dan alwéér een pacifistische brochure? - een hond keft maar de karavaan trekt verder.

De schrijver van deze brochure houdt niet van het schrijven van brochures; met schrijven of lezen van brochures zal de wereld niet gered worden. Als de wereld gered en het kwaad verteerd zal worden, zal het niet wezen door woorden op blaadjes in de wind, niet door woorden gesproken in zaaltjes voor bijna uitsluitend geestverwanten, niet door steriele woorden van ironie of verachting over de domheidsmacht, neen, niet door enige woordenvloed uit de wereld van de brochure, maar wel door het levende vuur van een bereidheid tot daden dat moge oplaaien in de wereld van mensen, die wisten te luisteren naar de stemmen van hun hart, hun geweten en hun tijd.

Alleen de daadkracht van bezielde mannen en vrouwen zal de wereld van de geweldsverering kunnen verlossen en zij zal dit nog in onze eeuw kunnen doen indien deze mensen over hun landsgrenzen en nationale vooroordelen heen de ware en reeds aanwezige mogelijkheden zullen bemerken van het tijdperk, waarvoor zij verantwoordelijk zijn.

Want er is, Goddank, nog altijd een kracht sterker dan die van marcherende troepen, hun aanvoerders en hun ophitsers - dat is de kracht van een idee, waarvan de tijd gekomen is en die zijn apostelen gevonden heeft.

Waarom dan deze brochure tóch verschijnt?

Omdat de ergernis van een vlieger, die het welzijn van zijn land bedreigd ziet door een onderschatting van de toch zo duidelijke betekenissen van het vliegtuig, sterker kan worden dan een philosofische twijfel aan de stootkracht van een waarschuwing in woorden.