Boekbeschrijving

Ian Colvin, met een inleiding van A. Viruly
AD.M.C. Stok, Forum Boekerij, Den Haag
1959

EEN RAADSELACHTIGE K.L.M. VLUCHT IN WOELIGE DAGEN

Op 1 juni 1943 vloog de K.L.NI.machine "lbis" van Lissabon in de richting van de Britse eilanden, een dienst, die ondanks het oorlogsrumoer geregeld werd onderhouden.

Gezagvoerder Quirinus Tepas stuurde ook nu zijn machine, in vol vertrouwen op een behouden terugkeer in de Engelse luchthaven, over de zee, totdat een Junkers boven de Golf van Biscaye uit de wolken te voorschijn schoot en het lijntoestel onder vuur nam.

Gedurende drie jaar hadden de machines ongestoord de route Londen-Lissabon en terug gevlogen en waarom thans deze catastrofale aanval? De man, die zoveel op Churchill leek (inclusief de onvermijdelijke grote sigaar) kon geacht worden lang genoeg bekend te zijn aan de Duitse agenten in Portugal.

Leslie Howard, de begaafde en populaire filmster, passagier in het vliegtuig, was op een tournee, tijdens welke hij overal lezingen hield, maar de Duitsers merkten een mooie vrouw op van Zuidamerikaanse afkomst, die hem in in Madrid opwachtte en zij plaatsten hun geheime agenten in Leslie Howards hotel in Estoril.

Was hij een geheime agent? En zo waren er naast deze factoren vele, die konden bijdragen tot het licht brengen in dit mysterieus gebeuren .. .

lan Colvin, speciale correspondent voor Reuter en verscheidene dagbladen in Europa, het Middenoosten, de Verenigde Staten en Afrika, werkte in de jaren 1939 en 1940 in het Foreign Office en diende later bij de mariniers.

Hij trok na de oorlog naar Spanje, Nederland, Portugal en Duitsland en overal verzamelde hij gegevens om klaarheid in deze raadselachtige K.L.M.-vlucht

Zo ontstond een van de boeiendste boeken van de jongste wereldoorlog, waarvoor de bekende Nederlandse oud-gezagvoerder en auteur A. Viruly een inleidend woord en zijn herinneringen aan de onverschrokken gezagvoerder van de "lbis", Quirinus Tepas, schreef.te brengen.

Vlucht 777

In het midden: Winston Churchill

Leslie Howard

Quirinus Tepas, sedert 1925 in dienst der KLM, gezagvoerder van de IBIS

 

 

 

Citaat

 

Een raadselachtige KLM vlucht in woelige dagen

En nu ligt hier dan, haast twintig jaar later, in Nederlandse vertaling, het boek van een Engelsman, die onder de titel "Flight 777" alles heeft samengeschreven, wat hij dank zij lang speuren ontdekt heeft, terwijl hij achter het raadsel van Tepas' laatste vlucht probeerde te komen.

Zijn belangstelling voor het lot van Leslie Howard, Tepas' passagier, heeft hem ertoe gebracht, uitzonderlijk veel moeite te doen in een richting, waarin te weinig Nederlandse stappen zijn gezet.

Want in de geschiedenis van de Nederlandse luchtvaart vormt het boeiende verhaal van Koene Dirk Parmentiers Engelse K.L.M. in oorlogstijd ongetwijfeld een veronachtzaamd gebied.

Het verhaal van de om en nabij 1600 vluchten, die door Parmentiers kleine vaderlandse groep vanuit het fort Engeland naar het neutrale Portugal en dat andere fort Gibraltar werden uitgevoerd en waarvan er maar één - vlucht 777 met Tepas en Howard mislukte, is op de een of andere manier ver onvoldoende onder de aandacht gekomen van ons volk, dat Parmentier terecht als nationale held heeft ingehaald na zijn Uivervlucht naar Melbourne, maar dat er zich geen rekenschap van heeft gegeven, dat de waarde van zijn tweede grote prestatie, zijn organisatie en uitvoering van de Lissabonvluchten, die van de spectaculaire Uivervlucht verre en verre overtrof.

Het hoofdstuk, dat ik daaraan in mijn boek "De zee en de overkant" wijdde, bevat maar een klein deel van een bijzonder boeiend stuk vaderlandse luchtvaartgeschiedenis, waarin de beste elementen van de grote Plesmanperiode nog eens ongeremd tot resultaat konden leiden. Het doet daarom bijzonder goed, dat ze nog eens - zij het dan door een Engelse auteur en zijdelings ter sprake gebracht - in onze eigen taal komt spreken.

IBIS, de ongeluksvogel

Nadat Duits vuur bij daglicht vlucht 777 in zee geschoten had, werden alle vluchtschema's omgegooid en alle volgende vluchten alleen in het donker uitgevoerd. De weinige toestellen moesten worden omgebouwd en geschikt gemaakt voor sterrennavigatie; zorgvuldig werden in elk seizoen vertrek- en aankomsttijden zo gekozen, dat de door Messerschmitts vergiftigde Golf van Biscaye in duister werd overvlogen en er pas schemering werd ontmoet nabij Lissabon of ten noorden van Lands End.

Na laat in de oorlog, toen hij ook deze herorganisatie tot in de puntjes ontworpen en doorgevoerd had, het werk van Parmentier te hebben overgenomen, heb ik ontelbare malen onze machines in koude, grijze ochtenden bij Bristol tussen de heuvels zien binnenkruipen. Een laatste radiomelding als tegen radiogebruik na het binnenvliegen van Engels gebied geen bezwaar meer bestond, een huiverig naar buiten komen met een warme kop thee voor de troost, een geronk in de verte ... daar hád je dan de K.L.M. weer, daar kwamen ze weer aan, na uren turen in het duister naar sterren en naar vijanden ... vlucht 778 ... vlucht 888 ... vlucht 999 ... vlucht 1212 ... het was een lange, lange oorlog. Daar kwamen zij langs Dundry over de bomen - een stip, een vlekje, een vliegtuig als ééns dwars van Folkestone - en hoe vaak met gedachte aan Tepas, die er niet meer bij zou zijn, als eens toch die afgebeulde vliegtuigen volgeladen met fietsbanden en kleren, en havermout, zeep, spek, sardientjes, olijfolie terug zouden vliegen naar de achtergelaten familieleden. De hele Bristolse K.L.M.-familie had immers zijn voorraadje klaar - zoals Tepas het zijne klaar had gehad.

Het is er ten slotte van gekomen. Parmentier had zijn doel bijna bereikt: bijna alle mensen, bijna alle kisten bracht hij bij Plesman na vier jaren hengsten terug.

Bijna - en met grote vreugde, want er is misschien nooit in onze luchtvaarthistorie een groter resultaat tegenover zoveel moeilijkheden bereikt. Bijna - alleen Tepas kwam met zijn bemanning niet meer terug over de Noordzee, waarover hij op 9 mei 1940 zo vrolijk vleugelwenkend was uitgevlogen.

..Ze hebben een Douglas in Engeland: de G-A.G.D.B., Die gaat straks vol met havermout terug over de Noordzee. Dan zeggen ze: "Baas, daar heb je 'm weer, als PH-A.R.B." En Plesman kijkt die Buizerd aan en zegt: "Dat heb je goed gedaan, je mag nog járen mee."
 

Zo sloot het feestgedicht bij de thuiskomst van de "Buizerd" van Flight 1000 in Bristol. juist in herdenking van die ene bemanning, die er in de veroverde vrede óók nog jaren bij had moeten horen, ben ik blij, dat dit boek over vlucht 777 ook in hun land vertaald kon verschijnen.

A. VIRULY